Barbat

مصاحبه ای با استاد ناظم پور در تاریخ ۳۱/۱/۸۶ پس از اتمام کلاسم با ایشان در اصفهان انجام داده ام که جهت استفاده علاقمندان در وبلاگ قرار می گیرد.

- لطفا خودتان را معرفی نمایید

مجید ناظم پور هستم سال ۱۳۵۲ در شهرضای اصفهان در خانواده ای که میانه خوبی با موسیقی نداشتند به دنیا آمده ام.

- از چه موقع به موسیقی علاقمند شدید

حدودا ۳ ساله بودم وقتی تلویزیون موسیقی پخش می کرد چنان مرا تحت تاثیر قرار می داد که تمام شیرازه بدنم به هم می ریخت و هنگامی که خود را با همسالانم مقایسه می کردم متوجه می شدم که این حس در آنها به این شدت وجود ندارد.

-از چه سالی فرا گیری موسیقی را رسما شروع کردید 

در ابتدا موسیقی را به شکل غیر رسمی شروع کردم. مخفیانه توی انباری خانه بر روی پاروهای چوبی که از وسایل قنادی پدرم بود و شیرینی را با آنها توی فر قرار می داد سیم بسته بودم و تمرین می کردم. بعدها به نوازندگی سه تار علاقمند شدم و اولین سه تارم را با دستان خودم ساختم و سپس به فراگیری ساز تار پرداختم. در اوایل دوران دانشجوییم بود که به ساز بربت علاقمند شدم و در اصفهان از کلاس استاد گلستانه استفاده کردم و بعد از آن در تهران در کلاس استاد حسن منوچهری که سالها نوازنده ارکستر پایور بود شرکت کردم . پس از آشنایی با استاد حسین بهروزی نیا به مدت سه سال از کلاس ایشان استفاده بردم. بعدها به نظرم رسید که یک پژوهش بین المللی روی این ساز انجام دهم و در کشورهای عربی از محضر چند تن از اساتید عرب استفاده کردم و هم زمان در مورد تاریخچه و شیوه های آموزش و نوازندگی این ساز تحقیق کردم.

- بربت یعنی چه و نوشتن آن با (ط) صحیح است یا (ت)

در مورد کلمه بربت صحبت های فراوانی شده بعضی معتقدند که بربط از دو جز بر و بط به معنی سینه مرغابی تشکیل شده چون اگر این ساز را از پشت بگیریم شبیه به سینه مرغابی می شود و نظریه دیگر اینکه بربت گرفته شده از باربد نوازنده معروف این ساز در دوران ساسانی می باشد و برخی دیگر معتقدند که بربت از بار بیتوس یا باربیتور اسم یونانی این ساز گرفته شده ولی آنچه مسلم است نظریه اول طرفداران بیشتری دارد و در مورد نوشتن آن حرف (ط) بیشتر مربوط به الفبای عربی می باشد و اگر بخواهیم فارسی بنویسیم بهتر است با (ت) نوشته شود ولی آنچه از همه اینها مهمتر است نوازندگی درست روی این ساز است که هنگام اجرا حس (ط) را ایجاد کند یا (ت). این ساز در تمام دنیا نواخته می شود و هر کسی با موسیقی و فرهنگ خودش روی این ساز اجرا می کند و چون ملودی ها ریشه در رگ و خون آنها دارد قطعا وقتی موسیقی کشور خودشان را اجرا می کنند موفق تر خواهند بود پس ما هم وقتی می خواهیم با این ساز نوازندگی کنیم بایستی ایرانی اجرا کنیم و توجه داشته باشیم که نمی توانیم ادای موسیقی عربی را در بیاوریم.

- تا کنون چه کارهایی را منتشر نموده اید

هنگامی که نوزده ساله بودم اولین کاری را که در استدیو ضبط کردم برای رادیو اصفهان بود. بعدها کارهایی را به صورت کاست ضبط کردم از جمله یک کار بختیاری به نام شال و مینا و کار دیگری که موسیقی سنتی بود و من سه تار و بربت نواختم به نام یار آشنا و کار دیگری که من بربت نواختم یک اثر کردی بود به نام روناک. اولین کار تکنوازی بربتی که انجام دادم راز ساحل بود که همراه با نت آن منتشر شد. قبلا نیز تجربیاتی در ساخت موسیقی متن سریال و تئاتر داشتم. به موازات نوازندگی بربت متوجه شدم که اطلاعات زیادی در مورد تاریخچه این ساز در ایران وجود ندارد و از هر کس می پرسیدم چرا این ساز ایرانی است بیش از سه الی چهار خط بیشتر نمی توانست برایم توضیح دهد و این انگیزه در من بوجود آمد که به شکل بین المللی بر روی تاریخچه این ساز تحقیق کنم. پس از جمع آوری اطلاعات از منابع داخلی تصمیم گرفتم در کشورهای دیگر(سوریه ، مراکش ، ...) به تحقیق بپردازم که شامل بازدید از موزه ها ، مصاحبه با کارشناسان ، مراجعه به کتابخانه های معتبر ، کپی کردن رساله های خطی می شد و حاصل یازده سال تحقیق خود را به صورت کتابی با عنوان مروری بر تاریخ پنج هزار ساله ساز بربت (که شامل تمام سرزمینها از ایران گرفته تا اروپا و کشورهای عربی) آماده ساختم که هم اکنون زیر چاپ می باشد و به زودی منتشر خواهد شد. همچنین چهار جزوه آموزشی نیز برای این ساز طراحی کرده ام که در آینده نزدیک به دست علاقمندان عزیز خواهد رسید. کتاب دیگری که به زودی از من منتشر خواهد شد کتابی است با عنوان کاربرد موسیقی در هیپنوتیزم درمانی که آن را با توجه به رشته ای که تحصیل می نمایم (روانشناسی) نوشته ام.

- جایگاه این ساز را در ایران چگونه می بینید (حال و آینده)

به عقیده من صرف نظر از خوب یا بد در حال حاضر جایگاهی ندارد. این ساز در ایران جایگاه روشن و درخشانی داشته که اکنون دوباره زنده شده و بیش از هفتاد سال از سابقه اش نمی گذرد و با این سابقه هنوز سبک و مکتبی برای آن نداریم. بایستی چند نسل روی این ساز کار کنند تا شیوه نوازندگی خاص خود را پیدا کند. هم اکنون این ساز را در حدود ۹۰ درصد ارکسترها می بینیم ولی بیشتر جنبه تزئینی و پر کردن صدای گروه و اضافه کردن صدای باس گروه را دارد در حالیکه اینکار را با تار باس خیلی بهتر می شود انجام داد زیرا صدای رساتر و قوی تری برای گروه دارد. به نظر من ساز بربت امکانات دیگری دارد که باید از آنها استفاده کرد. قابلیت تکنوازی و اجرای جملاتی را دارد که با سازهای دیگر شاید نتوان انجام داد. متاسفانه آهنگسازان ما هم شناخت درستی از امکانات این ساز ندارند و وظیفه ای که برای بربت نوشته می شود همان کاری است که تارباس انجام می دهد. در مورد آموزش این ساز نیز مدرسین همان تجربیات و تکنیک هایی که بر روی تار و سه تار انجام می شده را بر روی این ساز پیاده می کنند. همان انگشت گذاری ، مضراب و حالات را در صورتی که انگشت گذاری این ساز یک چیز تعریف شده و بین المللی است مثل ساز ویولون که فرق نمی کند با آن چه موسیقی را اجرا کنید مهم این است که یک موسیقی درست و با قدرت بر روی آن اجرا شود. متاسفانه بعضی گرایش پیدا کرده اند که موسیقی عربی را با این ساز بدون شناخت عمیق از موسیقی عرب اجرا کنند که این هم صحیح نمی باشد ولی با این مشکلات من آینده را برای بربت خیلی روشن می بینم چرا که علاقمندان به این ساز زیاد شده اند و اگر همینطور پیش برود می توان آینده خوبی را متصور شد.

- چگونه می شود به این روند کمک کرد

با آموزش درست و داشتن یک دیدگاه صحیح و عمیق نسبت به این ساز

- تا کنون در چه جشنواره های داخلی و خارجی شرکت داشته اید

در جشنواره های یازدهم ، دوازدهم ، سیزدهم و شانزدهم فجر به عنوان نوازنده شرکت داشته ام و کنسرت هایی چه گروهی و چه تکنوازی در شهر های مختلف داشته ام و در مورد جشنواره های خارجی سال ۲۰۰۲ در جشنواره تخصصی عود در کشور مراکش در شهر تتوان شرکت کردم که برنامه ام خیلی مورد توجه و تمجید قرار گرفت و اخیرا در فستیوال عود در کشور عمان شرکت کردم که هم نوازندگی و هم سخنرانی به زبان عربی در مورد تاریخچه این ساز در ایران داشتم و در آینده نزدیک قرار است که در فستیوال عود در کشور سوریه شرکت کنم که در آنجا هم اجرا و سخنرانی خواهم داشت. از سمینارهایی که در داخل ایران جهت معرفی ساز بربت داشته ام می توان به سمینار بربت در موزه هنرهای معاصر اصفهان که با همکاری شهرداری انجام شد اشاره کرد. حدود پنج روز پیش نیز در دانشگاه علمی کاربردی تهران سمیناری به دعوت جناب آقای کیوان ساکت داشتم و قرار است در تاریخ دوم خرداد امسال در دانشگاه میراث فرهنگی در مورد ساز بربت و تاریخچه آن سمیناری داشته باشم.

- با چه گروههایی تا کنون همکاری داشته اید

در زمانی که اصفهان بودم تقریبا با همه گروهها همکاری داشته ام و زمانی که به تهران رفتم نیز با گروههایی نظیر حلاج ، باربد ، وزیری به سرپرستی آقای ساکت کار کرده ام اما مدتی است که کار گروهی را کنار گذاشته ام زیرا اینقدر باید روی تکنوازی این ساز کار شود و این ساز را معرفی کرد که دیگر فرصتی برای کار گروهی برایم باقی نمی ماند.

- و اما برنامه آینده شما

چند کار تکنوازی دیگری دارم که به تدریج آنها را منتشر خواهم کرد و می خواهم تجربیاتی را که در مورد آموزش این ساز از کشورهای مختلف کسب کرده ام در شهر های مختلف به صورت مستر کلاس برگزار نمایم تا در آینده مدرسان خوب این ساز را در تمام ایران داشته باشیم.

- از نوازندگان داخل کشور کار چه کسانی را بهتر می پسندید

همه خوب هستند

- نوازندگان خارج کشور چطور

بنویس همه بهترند (با خنده)

- حرف آخر

با موسیقی برخورد جدی داشته باشیم. به نظر من موسیقی به هیچ وجه سرگرمی نیست و عزیزانی که موسیقی کار می کنند برنامه ریزی منظم و دقیق داشته باشند و به عنوان یک ابزار فرهنگی به آن نگاه کنند چرا که جزئی از هویت هر کشوری موسیقی آن می باشد و این مسئولیت کسانی که موسیقی کار می کنند را خیلی سنگین می کند.

با تشکر از استاد محترم جناب آقای ناظم پور که وقت خود را در اختیار این حقیر قرار دادند و بسیار متواضع جوابگوی سئوالات بودند. برای ایشان و دیگر عزیزانی که در داخل کشور به عنوان مشعل دار موسیقی ایران زمین و چه در عرصه بین المللی به عنوان سفیر فرهنگی کشور ما انجام وظیفه می نمایند آرزوی توفیق روز افزون داریم. با استاد ناظم پور مصاحبه دیگری در مورد چگونگی تمرین موسیقی انجام داده ام که در پست های بعدی برای استفاده همگان قرار خواهم داد.